• December 26, 2023

धान काट्ने सिजनको अन्त्यलाई जनाउने यःमरि पुन्हिका १० विशेषता

काठमाण्डौ । सामान्यतया, धान काट्ने सिजनको अन्त्यमा पर्ने योमरी पुन्ही नेवार समुदायमा मनाइने एक महत्वपूर्ण सांस्कृतिक उत्सव हो । यस पर्वले उनीहरूको सांस्कृतिक सम्पदा र परम्पराहरू प्रदर्शन गर्दछ ।

यःमरि पुन्हिको १० वटा विशेषता यसप्रकार रहेका छन् ।

१) यःमरि हरेक वर्ष यःमरि पुन्हिको दिन चामलको पिठोबाट बनाइने एक प्रकारको मिष्ठान्न हो । नेवारी भाषामा “यः“ अर्थात मन पर्ने र “मरि“ अर्थात रोटी भन्ने बुझिन्छ ।

२) यो पर्वले धान काट्ने सिजनको अन्त्यलाई जनाउँछ त्यसैले परम्परागत विधीअनुसार योमरी बनाउन भर्खरै काटिएको धान प्रयोग गरिन्छ । यसभित्र विषेशगरी चाकु , तिलको बीउ र आजकाल खुवा अनि किमा पनि राख्ने चलन छ ।

३) यःमरि पुन्हिको दिन बाहेक पारिवारिक र सामुदायिक बन्धन जस्तै जन्मदिन्, विवाह, घरको उदघाटनमा पनि यःमरि बनाउने चलन छ । त्यसकारण यो पर्व परिवार र समुदायलाई योमरी तयार गर्न र साझा गर्न भेला हुँदा एकसाथ ल्याउँछ । यसले सामाजिक बन्धनलाई बलियो बनाउँछ र एकताको भावना बढाउँछ ।

४) यःमरिको पुछर जति लामो भयो, पुस को जाडो त्यती नै कम हुने विश्वास जनमानसमा रही आएको छ । यःमरिले पुर्णता र उदरतालाई जनाउछ । जसरी मन्दिरको गजुरले पुर्णतलाई जनाउँछ त्यसैगरी यःमरिले पनि पुर्णतालाई जनाउँछ ।

५) योमरी पुन्हीमा मानिसहरूले आगामी वर्षको समृद्धि र प्रचुरताको लागि प्रार्थना गर्छन् । पर्व फसलको लागि कृतज्ञता व्यक्त गर्ने र समृद्ध भविष्यको लागि आशीर्वाद खोज्ने समय हो ।

६) योमरी पुन्हीको धार्मिक महत्व पनि छ । पोषणकी देवी अन्नपूर्णा नेवार समुदायसँग जोडिएको हुनाले मानिसहरूले प्रशस्त फसल र समृद्धिको लागि उनको आशीर्वाद लिन योमरी चढाउँछन् ।

७) यो दिन कृषि र प्रजननसँग सम्बन्धित अन्य देवताहरूको पूजा (पूजा) सहित देशैभरि विभिन्न अनुष्ठान र समारोहहरू पनि गरिन्छ ।

८) सांस्कृतिक प्रदर्शन, परम्परागत गीत संगीत, र नृत्यहरू सहित मनाइने यो उत्सवले समस्त समुदायमै मनोरञ्जन प्रदान गर्दछ ।

९) योमरीलाई सौभाग्यको प्रतीक मानिन्छ । यसलाई अरूलाई बाँड्दा सौभाग्य र आनन्द प्राप्त हुने विश्वास गरिन्छ । यो अक्सर सद्भावनाको प्रतिककोरूपमा साथीहरु र आफन्तहरुबीच आदान प्रदान गरिन्छ ।

१०) नेवार समुदायको समृद्ध सांस्कृतिक र पाक परम्परालाई एक पुस्ताबाट अर्को पुस्तामा संरक्षण गर्न र हस्तान्तरण गर्न योमरी पुन्हीले महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । यसले पहिचान र निरन्तरताको भावना कायम राख्न पनि मद्दत गर्दछ ।

-सुप्रिया राई